Burn-out. Het fenomeen is gegaan van ontkenning, via hype, naar herkenning. Het liefst zo vroeg mogelijk, voordat je ‘het’ echt hebt. Oververmoeid, uitgeput, snel geïrriteerd en lusteloos zijn bekende signalen dat het fout gaat. Maar er zijn ook andere aanwijzingen dat iemand er doorheen zit. Twee onderzoekers ontwierpen er een interessant model voor.
Burn-out is een combinatie van emotionele, fysieke en mentale uitputting. Het kost het bedrijfsleven jaarlijks miljarden. Korte lontjes, woedeuitbarstingen en cynische houdingen zijn duidelijke aanwijzingen. Dat is bekend. Minder bekend zijn somberheid, gelatenheid, slordigheid, passiviteit, teveel eten en overmatig gebruik van alcohol en drugs. Ook dat kunnen aanwijzingen zijn voor een burn-out. Stellen Margaret M. Luciano and Joan F. Brett, verbonden aan de WP Carey School of Business in Arizona in ‘Do You Know Burnout When You See It?’ op managementplatform HBR.
Jarenlang genegeerde signalen
Het artikel lijkt wat academisch, maar het biedt toch een interessante aanvulling op wat we al weten over burn-out. Want het wijst op tekens die meestal onopgemerkt blijven bij collega’s. Iedereen heeft weleens een baaldag, of slaapt weleens slecht, toch? Dat hoef je niet direct te denken aan een burn-out. En zo hebben veel bedrijven deze signalen jarenlang kunnen negeren. Of je houdt een tevredenheidsonderzoek, om zo de meest genoemde werkgerelateerde ongenoegens aan te pakken.
Actieve en passieve indicatoren
Luciano en Brett hebben een indeling gemaakt van burn-outindicatoren gebaseerd op praktijkonderzoek en gesprekken met meer dan honderd professionals. Het model maakt een onderscheid tussen actieve en passieve indicatoren van burn-out. En daarbinnen tussen interne en externe gedragingen. De intern-passieve indicatoren zijn het lastigst om te herkennen. De voortekens zijn gelatenheid, somberheid en jezelf incapabel voelen. Het kan leiden tot wanhoop en angstig, vermijdend gedrag op het werk. Mislukkingen en teleurstellingen voelen als persoonlijke nederlagen. Ze bevestigen het gevoel van incapabel zijn bij degene met een potentiële burn-out.
Gelaten houding
Hoe herken je dat? Daarover geven de auteurs interessante aanwijzingen. Een sombere, gelaten of berustende houding, gecombineerd met uitzichtloze uitspraken. Zoals ‘het is nu eenmaal zo’, ‘met die mensen is niet te werken’, ‘ hier kan toch niks’, en ‘waarom zou je die moeite doen’. Vooral de mensen die dit zachtjes voor zich uit murmelen, vaak zuchten en schudden met hun hoofd moet je goed in de gaten houden.
Het onderscheid is belangrijk
De andere indicatoren voor een burn-out zijn makkelijker te herkennen. Van onderpresteren, onverschilligheid, deadlines, regels en procedures negeren, via overmatig gebruik van genotsmiddelen tot en met de beruchte woedeuitbarstingen, huilbuien, kort aangebonden en snel geïrriteerd zijn. Wie ze precies wil nalezen, met hun classificatie als intern of extern passief of actief, moet het artikel van Luciano en Brett zeker nalezen. Het helpt om de signalen van een mogelijke burn-out sneller, en beter te herkennen.
Voorkomen is beter dan de genezing
Zo snel mogelijk de signalen van een aanstaande burn-out herkennen is waar de meeste onderzoekers en auteurs zich recent op toeleggen. Want het kan helpen om een burn-out te voorkomen. En dat is makkelijker dan ervan herstellen. Bovendien lijden de relaties met collega’s, de productiviteit, het werkgeluk en de betrokkenheid van teams en afdelingen onder mensen die bezig zijn met ‘eronderdoor gaan’. Merken de auteurs terecht op.
Een burn-out voorkomen? Denk aan deze 5 stappen
Minstens zo interessant als hun indeling van de vroege indicatoren van een aanstaande burn-out is het stappenplan van Luciano en Brett om een echte burn-out te voorkomen. Zowel bruikbaar voor collega’s als voor leidinggevenden. Hoewel vooral voor managers geschreven. Hun eerste aanwijzing is misschien wel de belangrijkste: kijk eerst goed naar jezelf, voordat je anderen probeert te helpen…
1} Herken de symptomen.
Het begint meestal met de subtiele symptomen van een passieve, vooral intern gevoelde burn-out. Maar het escaleert meestal naar meer actieve en externe verschijnselen. Een mislukt prestigeproject kan leiden tot teveel drinken, waarna de eerste de beste collega die iets verkeerd doet het voor zijn kiezen krijgt. Wie weet hoe zijn collega’s zich meestal gedragen kan abnormale reacties sneller herkennen.
2} Eerst nadenken, dan reageren.
Als iemand vreemd doet of reageert op een verzoek of vraag, vraag je dan eerst af: waarom doet hij of zij zo? Vraag ik iets onredelijks? Zijn mijn boze of emotionele gevoelens een indicatie dat ik er zelf ‘doorheen’ zit? Vraag eerst open wat er aan de hand is. Waarom reageer je zo? Kan ik iets doen?
3} Doe een stap achteruit.
Plaats wat er is gebeurd in een wat breder perspectief. Hoe belangrijk is dit? Welke gevolgen kan het hebben? Is het een incident, of is er mogelijk toch meer aan de hand? Luciano en Brett raden leidinggevenden aan om dit als tip mee te geven aan hun mensen als er iets vreemds gebeurt. En om ze hierna zo veel mogelijk ruimte te bieden om zelf te bepalen hoe ze ermee omgaan. Inclusief afwijzen van onredelijke en onmogelijke verzoeken. Meer autonomie in het werk vermindert de kans op stress en burn-outs aanzienlijk.
4} Ondersteun elkaar.
En dat betekent vooral: neem het serieus. Pas op met cliché’s als ‘rust maar eens goed uit’, en dooddoeners als ‘aan alles komt een eind, het waait wel weer over’. Toon, zeker als leidinggevende oprechte belangstelling voor de emoties van de gestresste collega. Kijk of je een passende, of creatieve oplossing kunt bedenken die de belangrijkste oorzaak of aanleiding voor de stress kan verminderen, of wegnemen.
5} Niet alles kan evenveel haast hebben.
We weten niet beter: alles moet direct, en snel. Een vraag stel je direct, en het antwoord moet niet te lang op zich laten wachten. Leveringen hadden er gisteren al moeten zijn, net zoals dat rapport. Toch heeft elk mens maar 2 handen, 1 hart en heeft een dag voor iedereen maar 24 uur. Klagen mensen over werkdruk, en dat is vaak zo bij stress, probeer dan om zo veel mogelijk taken te spreiden in de tijd. Hanteer flexibele werktijden, dat geeft mensen de ruimte om werk en privé beter te verdelen over een dag. Pas op met gewoontegedrag, vaste procedures en heilige huisjes. Maak het de mensen zo makkelijk mogelijk. Het kost wat meer, maar herstellen van een burn-out kost nog veel meer.
