Veel MKB-ondernemers en boeren voelen zich in hun bestaan bedreigd. Zij zouden meer verbinding met elkaar moeten zoeken, was de conclusie op een bijeenkomst van belangenbehartiger beUnited. “We zijn met veel meer dan we denken.”
Hoe zorgen we ervoor dat MKB en boeren zich vrij voelen om nee te zeggen tegen het huidige beleid van de overheid? Dat was de best wel gewaagde vraag die leden van beUnited, ‘s lands grootste belangenbehartigingsorganisatie voor het midden- en kleinbedrijf, zich stelden bij een bijeenkomst deze week in Utrecht.
“Op dit moment,” zei beUnited – oprichter Pancras Pouw tegen het gezelschap van ondernemers, advocaten, consultants, IT’ers en psychologen dat zich had verzameld in de prachtige Metaal Kathedraal van de Ecologische Sociëteit Nederland, “regeert de angst.” Wat kunnen we doen, vroeg hij, om die angst te overwinnen? “Welke andere emotie zou de angst kunnen overvleugelen – en hoe kunnen we die introduceren in de samenleving?”
Wat kunnen we doen, vroeg hij, om die angst te overwinnen?
Het zijn bijna existentiële vragen, die je tot voor kort niet zo snel zou horen op een bijeenkomst van ondernemers. Ze tekenen de penibele situatie waarin een groot deel van het MKB en agrarische sector zich bevindt. Veel ondernemers voelen zich in het nauw gedreven door de overheid, die hen tot uitvoerder maakt van een steeds repressiever beleid. Velen zijn financieel hard geraakt door de coronamaatregelen. Ze hebben daarnaast te maken met stijgende kosten voor energie, grondstoffen en materialen, en inkoopproblemen door lange aanvoerlijnen en concurrentie van grote concerns die de markt in toenemende mate controleren.
De leden van beUnited zijn het erover eens dat het grootbedrijf in de coronacrisis terrein gewonnen heeft op midden- & kleinbedrijf. Veel MKB-ondernemers en boeren voelen zich in de steek gelaten. “Wij zijn de enigen die belasting betalen,” zo stelden diverse aanwezigen. “Het grootbedrijf betaalt niets. Maar wij krijgen alle klappen.” De boeren “zijn opgevreten door de Rabobank” en moeten grootschalig produceren om te overleven, zei een ander. Eén deelnemer verwoordde de centrale vraag op de bijeenkomst dan ook anders: “Hoe zorgen we ervoor dat het MKB en de boeren niet omvallen?”
“Hoe zorgen we ervoor dat het MKB en de boeren niet omvallen?”
Gebrek aan zingeving
De eerste vraag die de deelnemers zich stelden is waar de huidige angstcultuur vandaan komt. “Iedereen heeft het gevoel dat hij er alleen voor staat,” verklaarde een ondernemer uit Amsterdam. Er heerst niet zozeer angst voor corona of de overheid, maar vooral “angst voor uitsluiting”. Veel ondernemers durven niet tegen de stroom in te roeien.
“Het geloof in God is vervangen door geloof in de overheid,” verklaarde een ander. “Mensen willen niet twijfelen aan de goedheid van de overheid, dan valt de basis onder hun bestaan weg.”
“Er is gebrek aan zingeving. Mensen weten niet meer waar ze staan. Ze hebben geen doel om voor te leven.” Ook de “verbinding met de natuur is weg. Alles is een product geworden. Zelfs onze kinderen zijn een product.” We staan op een kruispunt, zei een deelnemer, “tussen technocratie versus een sociale samenleving. Worden mensen tot robots gemaakt, of maken we van robots meer mensachtige wezens?”
“Iedereen denkt dat hij er alleen voor staat”
Een nieuw geloof
Dat het anders moet, was voor iedereen duidelijk. Maar hoe? “Verbinding zoeken” was het meest gehoorde antwoord. “We moeten samen-werken en samen-leven. Dat kan alleen buiten de heersende systemen om. Het vergt nieuwe politieke en economische structuren,” zei een vertegenwoordiger van de Ecologische Sociëteit Nederland. “We moeten het MKB en boeren aan elkaar verbinden,” voegde zij hieraan toe. “Als we niet oppassen worden we straks alleen gevoed door grote concerns.”
“We moeten ondernemers weer vertrouwen geven, was een andere suggestie. “Meer zelfcontrole. Dat kan door lokaal te werken. We moeten af van de lange aanvoerlijnen. We zijn met veel meer dan we denken.”
“Het draait om bewustzijn,” suggereerde een deelnemer. “We hebben een nieuw geloof nodig.” Eén ondernemer concludeerde dat er “een enorme kans ligt op nieuwe vormen van samenwerking. Ondernemers snakken naar positief nieuws en positieve initiatieven.”
Er waren ook meer praktische oplossingen, zoals je van ondernemers zou verwachten. Digitale platforms, zoals Citizens Island, en andere zogeheten Decentralized Autonomous Organizations (DAO’s), die directe democratie mogelijk maken via blockchain-technologie. Een nog praktischer voorstel: een reclamecampagne op t.v. voor en na het journaal. En: “geef ondernemers een telefoonnummer dat ze kunnen bellen voor hulpvragen als ze last krijgen van overheidscontroles. Zo help je ze over de angstdrempel. Wie eenmaal niet meer in Sinterklaas gelooft, kan niet meer terug.”
