De huidige wetgeving maakt het voor instellingen en bedrijven mogelijk om een vaccinatiebewijs als voorwaarde te stellen voor toegang tot hun diensten en voorzieningen. Dat schrijft de Gezondheidsraad donderdag in een advies aan het ministerie van Volksgezondheid. Het kabinet heeft zelf nog geen beleid opgesteld over hoe ze hiermee willen omgaan.
Volgens de Gezondheidsraad mag het vragen om een vaccinatiebewijs niet leiden tot discriminatie, uitsluiting of schending van privacyregels.
In het kort
- Bedrijven mogen wettelijk gezien een vaccinatiebewijs vragen, maar onder strike voorwaarden
- Een bewijs mag bijvoorbeeld niet leiden tot discriminatie en moet gerechtvaardigd zijn
- Als een bedrijf dit invoert komt dat neer op een indirecte vaccinatieplicht
- Het kabinet heeft nog geen beleid opgesteld over hoe met deze wettelijke basis moet worden omgegaan
- Minister Hugo de Jonge heeft meermaals aangegeven dat vaccinaties altijd vrijwillig moeten plaatsvinden
Werkgevers, zorginstellingen, scholen, horecabedrijven en organisatoren van evenementen kunnen in principe een vaccinatiebewijs eisen van bezoekers om de gezondheid van anderen te beschermen, schrijft de Gezondheidsraad. De onderzoekers erkennen dat economische belangen ook een rol kunnen spelen. Ze benadrukken daarnaast dat de Rijksoverheid toezicht moet houden op hoe bedrijven vaccinatiebewijzen willen inzetten.
“Of de maatregel gerechtvaardigd is, kan verschillen per setting”, aldus het adviesorgaan. Voor die afweging is een zogeheten medisch-ethisch kader ontwikkeld. Zo moeten instellingen kunnen aantonen dat het vaccinatiebewijs een gerechtvaardigd doel dient, dat de maatregel noodzakelijk is om dat doel te bereiken, de voordelen opwegen tegen de nadelen en er geen minder ingrijpende manier is om het doel te bereiken.
De overheid zou erop moeten toezien of bedrijven zich aan het kader houden. Het is nog niet duidelijk wanneer een vaccinatiebewijs een “gerechtvaardigd doel” is. Volgens de Gezondheidsraad kan het kabinet dat in wetgeving vastleggen of het overlaten aan brancheorganisaties.
Advies gevraagd vanwege zorgen over indirecte vaccinatieplicht
Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) had de Gezondheidsraad om advies gevraagd. De bewindsman heeft meermaals zijn zorgen geuit over mogelijke nadelen die een vaccinatiebewijs op publieke plaatsen zou kunnen opleveren. Dat zou inwoners indirect kunnen dwingen om zichzelf in te enten tegen COVID-19.
De Gezondheidsraad schrijft dat bij elke vorm van drang tot vaccineren een strenge afweging moet worden gemaakt ten aanzien van het belang van de volksgezondheid. Het verplichten van een vaccinatiebewijs, of bijvoorbeeld het opleggen van boetes aan burgers die zich niet willen laten vaccineren, zorgen namelijk voor een grote inperking van de keuzevrijheid.
Sluw Advies
Het kabinet heeft al meerdere keren laten weten niets te voelen voor zo’n plicht. Het sluwe van dit advies is dat de verantwoordelijkheid nu bij de maatschappij wordt neergelegd.
Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie
Het demissionaire kabinet is op dit moment niet van plan drang toe te passen bij vaccinatie. Het is echter mogelijk dat instellingen en bedrijven wel vaccinatiebewijzen willen gaan inzetten om de toegang tot bedrijven of instellingen te reguleren. Economische belangen kunnen daarbij een rol spelen maar ook de wens om de gezondheid van de bezoekers te beschermen (uitoefening van zorgplicht). Op grond van de wet kunnen private partijen in principe vragen om een vaccinatiebewijs bij de toegang tot diensten of voorzieningen. Maar een dergelijke maatregel mag niet leiden tot verboden discriminatie of ongelijke behandeling en moet de privacyregels respecteren. Private partijen moeten altijd een belangenafweging maken. Zij moeten kunnen aantonen dat het vaccinatiebewijs een gerechtvaardigd doel dient, noodzakelijk is om dat doel te bereiken, dat de voordelen opwegen tegen de nadelen en er geen minder ingrijpende manier is om het doel te bereiken. Of de maatregel gerechtvaardigd is, kan verschillen per setting. Voor de afweging heeft de raad een kader ontwikkeld. Volgens de Gezondheidsraad moet de overheid toezicht houden op de gerechtvaardigde inzet van vaccinatiebewijzen door private partijen.
Download ‘samenvatting Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie’1/2 PDF document | 206 kB | Advies | 04-02-2021
Download ‘advies Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie’2/2 PDF document | 506 kB | Advies | 04-02-2021
Adviesaanvraag ethische kaders COVID-19 vaccinatie Adviesaanvraag | 18-12-2020
Persbericht Ethische en juridische afwegingen COVID-19-vaccinatie Persbericht | 04-02-2021
